Zbiór fotografii Studium Polski Podziemnej

Studium Polski Podziemnej jest jedną z najbardziej zasłużonych polskich instytucji o charakterze archiwalno-naukowym za granicą kraju, powstałych w wyniku II wojny światowej. Powołane zostało do życia w Londynie przez byłych żołnierzy Armii Krajowej w 1947 i funkcjonuje do dziś w dzielnicy Ealing, w zachodnim Londynie przy Leopold Road 11. W zbiorach SPP znajduje się bogata dokumentacja ikonograficzna, prasa, mapy oraz biblioteka (ponad 5 tys. tomów) a przede wszystkim - kolekcję grupującą teczki personalne "cichociemnych".

Zbiory obecnie liczą prawe 250mb akt, których katalogi zobaczyć można w spisach pod adresem: 

http://spp-pumst.org/index.php/katalogi/katalogi-archiwalne-spp-londyn .

Dziś zapraszamy do obejrzenia niesamowitej kolekcji ponad tysiąca fotografii okupowanej Warszawy (i Polski), migawek z Powstania Warszawskiego i "wyzwolonej" Warszawy, udostępnionej za pośrednictwem Ośrodka KARTA.

UWAGA, NIEKTÓRE MATERIAŁY SĄ DRASTYCZNE!

http://karta.org.pl/fotooferty/JLW_SPP/index.htm

*Michał*

Górki

Górki, tak na to miejsce wołają mieszkańcy Sadów Żoliborskich,. Jest to obszerny, pofałdowany, porośnięty zielenią teren otoczony ze wszystkich stron blokami. Wcześniej znajdował się tu fort wniesiony w XIX wieku. Fort może to zbyt duże określenie. Pełna i dokładna nazwa tej budowli to - jak podają źródła – „Dzieło flankujące pośrednie fort Buraków”. Fort ten składał się w całości z wałów ziemnych i był częścią wewnętrznego pierścienia umocnień Twierdzy Warszawa, którą w XIX wiecznej Warszawie i okolicach tworzyli Rosjanie. Oczywiście nie wszystkie te wzniesienia utworzono niespełna dwa wieki

Ulica 6 Sierpnia - Ministerstwo Spraw Wojskowych

Ulica 6 Sierpnia. Budynek Ministerstwa.

Dzisiaj mało kto pamięta ten budynek a czterej niemi świadkowie milczą jak zaklęci (a sporo mogli by nam opowiedzieć). Dzisiaj w tym miejscu przebiega al. Wyzwolenia. Łącząca Plac Zbawiciela z Placem na Rozdrożu. Przed wojna na tej samej osi przebiegała ulica 6 Sierpnia. Swoja nazwa nawiązywała do pamiętnego dnia wymarszu 1 Kadrowej z krakowskich Oleandrów.

Po jej południowej stronie na całej długości ulicy rozciągały się zabudowania Ministerstwa Spraw Wojskowych.

Ringstand 58c - pozostałość Twierdzy Warszawa.

Ringstand 58c zwany potocznie już przez samych Niemców „tobrukiem” nie był jak się to powszechnie uważa schronem; bardziej już bunkrem. Wojskową definicję możemy przetłumaczyć jako umocnione stanowisko ognia maszynowego i takie określenie chyba najlepiej oddaje jego funkcję i budowę. Nazwa potoczna wzięła się z podobieństwa do umocnień w rejonie półwyspu.

Zaletą budowli było małe zużycie materiałów i szybka budowa (około 11 m3 betonu, budowa trwała około 25 dni), oraz możliwość transportu gotowego bunkra. Stanowisko obsługiwane było przez 2 żołnierzy - strzelca i pomocnika (amunicyjnego). Standardowa grubość ścian wynosiła około 40 cm, w późniejszym okresie zwiększona została do 80 cm. Charakterystyczną cechą niektórych warszawskich „tobruków” są dodatkowe osłony z tyłu i z boku wieżyczki.

Nowy Świat 43 - Jerzy Szajnowicz Iwanow

1937 Reprezentacja w piłce wodnej.
Jerzy Szajnowicz oznaczony strzałką.

Był znakomitym pływakiem, reprezentant Polski w piłce wodnej. To umożliwiło mu przebywanie długich dystansów w wodzie bez żadnego ekwipunku i podkładanie ładunków wybuchowych pod niemieckie okręty i statki.

Umieszczając miny na kadłubach, zatopił między innymi dwie  łodzie podwodne, dwa kontrtorpedowce, flotyllę kutrów z ekwipunkiem dla niemieckiej armii w Afryce, oczekującą na wypłynięcie w porcie w Faros.

Stworzona przez niego grupa sabotażowa zniszczyła około 400 samolotów.

Wiadukt Pancera - Stary Nowy Zjazd

Wiadukt Pancera.

W roku 1846 zakończono inwestycję, która na lata wpisała się w krajobraz miasta.

Lewobrzeżna część Warszawy w znakomitej części położna jest na wysokiej skarpie, którą trzeba pokonać by dotrzeć na wiślany brzeg.  Dla pieszego to żaden problem ale wyobraźmy sobie, że znajdujemy się w mieście początku XIX wieku. Do Warszawy dociera rzeką coraz więcej towarów, które później trzeba wąskimi i stromymi uliczkami transportować pod górę.  Niedogodny jest również dojazd do mostu łyżwowego przy Bednarskiej.

Projekt wiaduktu.

Na początku lat czterdziestych XIX wieku władze miasta postanawiają ten problem rozwiązać.  Rozważano trzy lokalizacje do budowy zjazdu ku Wiśle i, ostatecznie, wybrano drogę obok Zamku Królewskiego.

Wykonanie projektu zlecono uznanemu inżynierowi Feliksowi Pancerowi, który jeszcze nie wiedział, że będzie kreślił dzieło swojego życia. Po zatwierdzeniu projektu mianowano Pancera kierownikiem budowy.

Zjazd mi

Ujazdów - rocznica spalenia grodu na Jazdowie.

Ujazdów - najstarszy teren Warszawy, prawem chroniony.

W 1260 roku książę mazowiecki Siemowit I zawarł w Troszynie porozumienie z Zakonem (Krzyżakami), na mocy którego Zakon uznawał władzę księcia nad Mazowszem, zobowiązywał się chronić jego księstwo przed wrogami chrześcijaństwa, a w zamian Siemowit miał wspierać Zakon militarnie.

Tak się akurat składało, że wspólnym wrogiem dla obu sojuszników była wówczas Litwa, na którą tak książęta polscy jak i krzyżaccy komturowie wspólnie i ochoczo najeżdżali.

Droga żelazna warszawsko-wiedeńska.

Droga żelazna warszawsko-wiedeńska była pierwszą linią kolejową w Królestwie Polskim i jedną z najdłuższych w ówczesnej Europie – liczyła 307 km długości. Wybudowana z inicjatywy Henryka Łubieńskiego i Piotra Steinkellera, łączyła Warszawę przez Skierniewice, Piotrków i Częstochowę z koleją krakowsko-górnośląską, a przez nią z Krakowem, Wiedniem i Wrocławiem. Początkowo planowano zastosować trakcję konną, jednak zdecydowano się na nowatorskie rozwiązanie – trakcję parową.

Moniuszki 8 - Adria

Zabawa w Adrii

Warszawska legenda głosi, że generał Wieniawa Długoszowski miał do Adrii wjeżdżać konno. Wydarzenie takie nie ma potwierdzenia w faktach ale te dwa wa symbole II RP łączą się nierozerwalnie – generał Wieniawa i Adria.

Znacznie bardziej prawdopodobne jest, że Wieniawa bardzo mocno utrudzony zabawą, na miękkich, oczywiście od tańca, nogach, stanąwszy przed schodami wiodącymi  z restauracyjnej sali do góry, do hallu i wyjścia,  westchnął:

Dzielna 24 - Dziesięciu z Pawiaka

Więzienie około roku 1864.

Siedmiu było z PPS-u, dwóch z „Proletariatu”, jeden z endecji. Wszyscy – oskarżeni o zamachy bombowe w czasie rewolucji 1905. Za to, najczęściej, skazywano na śmierć.

Foksal 3/5 - Śmierć ministra

Minister Pieracki na stopniach sejmu w roku 1931,

Klub Towarzyski przy ulicy Foksal 3 w latach trzydziestych XX był ważnym miejscem na politycznej mapie Warszawy. Tutaj zbierali się najważniejsi politycy związani z rządzącą ekipą.

15 czerwca 1934 około godziny 15:40 przed klubem ze służbowej limuzyny wysiadł minister spraw wewnętrznych Bronisław Pieracki. Minister skierował się do wejścia, gdzie usłużny woźny już trzymał otwarte jedno skrzydło drzwi. Gdy minister miał wkraczać na klubowe salony, nagle padły trzy strzały. Oddał je mężczyzna, który od dłuższego czasu stał na ulicy, jakby na kogoś czekał, a teraz błyskawicznie zbliżył się do ministra.

... i stała się jasność.

Pierwsze eksperymenty z oświetleniem gazowym przeprowadzano w Warszawie już w roku 1844, uruchamiając latarnie na dziedzińcu Zamku Królewskiego oraz na terenie Uniwersytetu Warszawskiego. Jednak projekt nie zyskał aprobaty władz ze względu na brak infrastruktury podziemnej i konieczność dowożenia gazu w butlach.

W 1856 roku władze miasta podpisały umowę z Niemieckim Kontynentalnym Towarzystwem Gazowym w Dessau. Wkrótce Towarzystwo uruchomiło przy ulicy Ludnej na Solcu gazownię, rozpoczęło układanie rur pod ziemią oraz zaoferowało dostawy gazu dla odbiorców przemysłowych i prywatnych.

27 grudnia 1856 roku, 47 lat po zapaleniu pierwszej latarni w Londynie, wzdłuż ulic Ludnej, Książęcej, Nowego Światu i Krakowskiego Przedmieścia oraz na placu Zamkowym zapłonęły 92 latarnie gazowe.

Do dziś zachowały się w Warszawie dwa typy latarni gazowych:

- latarnie gazowe czteropłomienne, ustawiane były w drugiej połowie XIX wieku przez Towarzystwo Dessauskie,

- latarnie dziewięciopłomienne pochodzą z lat międzywojennych.

Obecnie latarnie gazowe przeżywają swój renesans - kolejne repliki powracają na ulicę Żoliborza, Powiśla czy Sadyby.

Całkowicie latarniami gazowymi została oświetlona ulica Agrykola obok Parku Łazienkowskiego.

Najwięcej latarni znajdziemy na Sadybie - jest ich około osiemdziesięciu.

*Arek*

Ulica Kubusia Puchatka

Są takie miejsca w Warszawie gdzie nawet największy ponurak się uśmiechnie…

Jednym z nich jest ulica Kubusia Puchatka na tyłach Nowego Światu. Osiedle, którego nasza sympatyczna uliczka jest centralną osią powstało w latach 1949 - 1956 za sprawą grupy studentów architektury Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem Zygmunta Stępińskiego w ramach inwestycji prowadzonej przez Zakład Osiedli Robotniczych.

Ulica Mandelsztama

Osip Mandelsztam - zdjęcie zrobione przez NKWD

Po Archipelagu krąży dziwna fama,
Że mają wydawać Ośkę Mandelsztama.
Dziwi się bezmiernie urzędnik nalany:
Jakże go wydawać? On dawno wydany!
Tłumaczy sekretarz nowy ciężar słowa:
Dziś "wydawać" znaczy tyle, co "drukować"
(...)

Jacek Kaczmarski - Zmartwychwstanie Mandelsztama.

Al. Jerozolimskie 45 - Jak "Polonię" przebudować planowano...

Dzięki znajomościom, jakie zawarł pełniąc służbę w carskiej armii, pułkownikowi Konstantemu hrabiemu Przeździeckiemu udała się rzecz niebywała.

Hotelowi, który właśnie wznosił, pozwolono nadać nazwę - „Polonia”. W kraju z mniejszą lub większa intensywnością rusyfikowanym wydarzenie wyjątkowe.

Hotel rozpoczął działalność 14 lipca 1913 i pod rządami hrabiego Konstantego przyjmował gości do 1939 roku.