Łazienki Królewskie - Głowa Chopina znad pianina...

Pusty cokół po wojnie.

Kilka dni temu Magda przypomniała historię pomnika Chopina z łazienkowskiego parku. Niewiele brakowało abyśmy dzisiaj mogli podziwiać… pusty cokół.

W kwietniu 1940 roku gubernator Warszawy, Hans Frank opublikował odezwę wzywającą do zbiórki metali na potrzeby zbrojeniowe. Pomnik Fryderyka Chopina stał się pierwszą „ofiarą” tej akcji – nie tylko Niemcy odzyskali 16 ton cennego brązu ale usunęli także szczególnie ważny dla kultury polskiej obiekt.

31 maja 1940 roku pomnik wysadzono w powietrze, a następnie pocięto palnikami.

Stacja w Łowiczu w roku 1940/.

Transport zniszczonego dzieła Szymanowskiego do Rzeszy zarejestrował przypadkowy świadek. Gdy pociąg, wiozący rozbitą rzeźbę zatrzymał się Łowiczu, ktoś rozpoznał głowę Chopina na platformie i wykonał zdjęcie.

Warszawa na to dramatyczne wydarzenie zareagowała z właściwym sobie humorem. Na cokole błyskawicznie pojawił się wierszyk:

Nie wiem, kto mnie wysadził

Ale wiem dlaczego:

- Żebym Führerowi nie zagrał

Marsza żałobnego…

Gipsowa głowa makiety pomnika.

Łazienki wkrótce stały się parkiem tylko dla Niemców.

Po przepędzeniu hitlerowców z Warszawy, w roku 1945 na cokole umieszczono inny napis: „Pomnik Fryderyka Chopina, wysadzony i zagrabiony przez Niemców 31 maja 1940 roku, odbuduje Naród”.

Okazało się jednak, że z odbudową nie będzie wcale prosto albowiem nie zachował się żaden wzorzec, z którego dzieło Szymanowskiego można odtworzyć. Modele z gipsu, jako szczególnie nietrwałe przepadły w czasie działań wojennych. Drewnianą kopię w skali jeden do dwóch, przekazaną przez artystę do Muzeum

Wielkopolskiego w Poznaniu Niemcy porąbali siekierami już na początku okupacji.

Jeden z pracowników muzeum zdołał ukryć głowę kopii w piwnicach budynku i dzięki temu przetrwała wojnę.

Pomnik w roku 1926 i obecnie.

W 1945 we Wrocławiu, w trakcie sortowania hałd złomu odnaleziono głowę Chopina. Przybyła kronika filmowa ale po bliższych oględzinach okazało się, że radość jest przedwczesna. Nie była to głowa warszawskiego pomnika ale jednej z licznych kopii, wykonanych przez Szymanowskiego. Od warszawskiego oryginału znacząco różniła się rozmiarami. Znalezisko przekazano do warszawskiego Towarzystwa im. Chopina, gdzie można oglądać ją do dzisiaj.

Szansa na powrót pomnika pojawiła się, gdy odgruzowując dom artysty na Mokotowie odnaleziono miniaturę rzeźby Chopina odlaną dla Szymanowskiego przez włoskiego brązownika Bastinellego.

Posiadając wierną kopię pomnika można było pokusić się o odtworzenie wersji przedwojennej.

Odlew zdecydowano się wykonać w zakładzie „Bracia Łopieńscy”, firmie, która wykonała wiele tego typu prac

Pomnik po odsłonięciu w roku 1958.

przed wojną – warto wspomnieć, że do dnia dzisiejszego podziwiamy pomnik Kilińskiego, odlany w tym zakładzie.

W Polsce obowiązywała już jednak inna rzeczywistość. Firmę odlewniczą znacjonalizowano w roku 1950, a ostatniemu właścicielowi, Tadeuszowi Łopieńskiemu zabroniono zbliżania się do zakładu.

Nowi „fachowcy” nie potrafili jednak poradzić sobie z zadaniem. Kolejne próby wykonania odlewu pomnika były nieudane i w efekcie Tadeusz Łopieński został zatrudniony we własnym zakładzie jako… kierownik artystyczno-techniczny. Gdy ukończono prace nad pomnikiem Chopina, Tadeusz Łopieński został zwolniony oraz otrzymał dożywotni zakaz wykonywania zawodu.

11 maja 1958, prawie osiemnaście lat po zniszczeniu, pomnik Chopina powrócił na miejsce, w którym stał przed wojną.

*Arek*

"Pierwowzór pomnika" - Fryderyk Chopin.