Ulica Żelazna – „Żelazna Reduta”.

Budowę Centralnego Dworca Pocztowego rozpoczęto w 1936 roku przy ul. Żelaznej 21, naprzeciw Domu Kolejowego.

Budynek został oddany do użytku w połowie września 1941.

Dworzec Pocztowy miał strategiczne znaczenie nie tylko w Warszawie, ale także na środkowym odcinku frontu wschodniego.

Dworzec usytuowany był przy głównej arterii komunikacyjnej na linii wschód - zachód, nad torami kolei średnicowej.

W ten sposób można było kontrolować i zablokować ruch jednostek niemieckich do Warszawy i na front wschodni.,

Zaułek Braci Pakulskich

ze zbioru Muzeum Historycznego m.st. Warszawy

Przed wojną, w prowadzeniu sklepów kolonialnych, czyli używając języka współczesnego, Delikatesów konkurowały ze sobą dwie firmy. „Bracia Pakulscy” oraz „Bracia Hirszfeld”.

Każda z nich miała swoich wiernych klientów: Pakulskich wybierali tradycjonaliści, pamiętający o dziewiętnastowiecznych korzeniach handlowej rodziny, Hirszfeldów – amatorzy eleganckiej nowoczesności w sklepowym wnętrzu.

Stare Powązki - Prezydent Stanisław Węgrzecki

Zaraz za bramą świętej Honoraty Cmentarza Powązkowskiego zwraca uwagę popiersie mężczyzny o, w mojej opinii, dosyć posępnym spojrzeniu.

Niewielu przechodzących wie, kim była osoba, którą uhonorowano kwaterą tuż przy wejściu.

Stanisław Węgrzecki urodził się 10 listopada 1765 roku. Z wykształcenia był prawnikiem, z przekonań - jakobinem, współpracował z Hugonem Kołłątajem, uczestniczył w Insurekcji Kościuszkowskiej, jednak w historii Warszawy zapisał się jako jej dwukrotny prezydent.

Pierwsza prezydentura, którą sprawował od lipca 1807 do grudnia 1815 zapamiętana została przez Warszawiaków szczególnie, gdyż wypadła w wyjątkowo trudnym dla miasta okresie.

Robinsonowie Warszawscy - (cz.2) - Kryjówki.

Dziś druga część tematu, którym zajęliśmy się tydzień temu.

Wróćmy zatem do tematu i zastanówmy się dziś gdzie ukrywali się Robinsonowie. Z relacji i pamiętników wiemy, że najczęściej w piwnicach a czasem na strychach częściowo ocalałych budynków. Warszawiacy podchodzili do sprawy bardzo pragmatycznie; wiedzieli, że nie zburzone domy i kamienice będą plądrowane przez Niemców, zaś te grożące zawaleniem dają szansę schronienia i przetrwania. Biorąc za wzór Żydów budowali także podziemne bunkry; największy z nich na Siennej służył jako schronienie dla 37 osób. Była to zresztą największa grupa o jakiej wiadomo.

R. Plewkiewicz i S-ka Tow. Akc. Fabryki Wyrobów Metalowych Pozłacanych i Posrebrzanych -1938r.

Stare Powązki - Antoni Wejnert

Tuż przy cmentarnym murze Starych Powązek, niedaleko bramy świętej Honoraty, znajduje się niepozorny nagrobek, na który rzadko kto zwraca uwagę. Tymczasem spoczywa pod nim jeden z najbardziej znanych warszawskich muzyków końca XVIII i początku XIX wieku, Antoni Wejnert.

Mając lat 96, Antoni Wejnert tak opowiadał o sobie:

 
„Urodziłem się 1751 roku 2 czerwca w księstwie Friedland, w Czechach. Było nas trzech braci i dwie siostry. Mój ojciec, będąc dosyć bogaty ponieważ trudnił się handlem, starał się nam dać

Tajemnicze słowo "jurydyka".

Grafika: www.wikpedia.org.pl

We wpisach na temat Warszawy czasami pojawia się nie dla wszystkich jasne słowo – Jurydyka.

Wikipedia definiuje je następująco:

Jurydyka (łac. iuridicus = prawny) – osada obok miasta królewskiego, rzadziej enklawa na gruntach miejskich, niepodlegająca władzom miejskim i miejskiemu sądownictwu.

Pisząc inaczej, było to prywatne miasteczko, wzniesione na gruntach podmiejskich, posiadające własną administrację, sądownictwo, a także czaszami własny herb, ratusz, straż miejską, jednostki miary etc..

Lindleya róg Koszykowej - "jugosławiański" głaz.

Odgruzowujących stolicę Polski latem roku 1946 wsparła ponad stuosobowa grupa ochotników, przybyłych z bratniej wówczas Jugosławii. Młodzież zorganizowana w Jugosłowiańskiej Brygadzie Pracy usuwała gruz głównie w okolicach ulic Nowy Świat i Foksal.

W filmie nakręconym na potrzeby Polskiej Kroniki Filmowej możemy zobaczyć gości z Bałkanów w akcji:

http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/4650

Robinsonowie Warszawscy (cz.1) - "Ares".

Gdybyśmy cofnęli się w czasie do roku 1944, właśnie kończyłby się proces ewakuacji zapoczątkowany kapitulacją Powstańców. Miasto opustoszało, po ulicach kręciły się pojedyncze niemieckie patrole i oddziały saperskie. Polacy mieli się wynieść ze swojej Stolicy, za niepodporządkowanie się rozkazom groziła śmierć.

Ale byli tacy, którzy gotowi byli zaryzykować. Nazwano ich na wzór powieści Słonimskiego z 1937r Robinsonami Warszawskimi. Najbardziej znanym Robinsonem (między innymi dzięki filmowi Romana Polańskiego) był Władysław Szpilman.

Jak to z pragskim wodociągiem było...

Ogień i woda – dwa przeciwstawne żywioły.

Gdy w czerwcu 1868 ofiarą żywiołu ognia padła wschodnia od Ząbkowskiej część Pragi Namiestnik Królestwa Polskiego, Friedrich Wilhelm von Berg polecił magistratowi Warszawy budowę wodociągu w tej części miasta.

Czerwcowy pożar pokazał, jak dużym problemem jest zaopatrzenie w wodę na prawym brzegu Wisły. Praga dysponowała tylko dwoma większymi źródłami publicznymi. Mieszkańcy zaopatrywali się w wodę w niewielkich studniach na podwórzach lub korzystali z zasobów Wisły, do której dostęp nie był jednak łatwy.

Rama V w Warszawie

Czulalongkorn Rama V, o imieniu królewskim Phra Chula Chomklao Chaoyuhua (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) (ur. 20 września 1853, zm. 23 października 1910) - król Syjamu (obecnie Tajlandii) z dynastii Chakri panujący w latach 1868 - 1910.

Cóż taka egzotyczna persona ma wspólnego z Warszawą? Ano ma - Rama V był pierwszym przedstawicielem Syjamu, który przybył do Warszawy. Miasto odwiedził i spędził w nim dwa dni w lipcu 1897 roku.

Cmentarz Północny - kwatera żołnierzy niemieckich.

W wyniku ogromnej traumy narodowej, jaką w Polakach wywołała II wojna światowa, a w warszawiakach dodatkowo Powstanie Warszawskie, wszystkie ślady pobytu armii niemieckiej zostały zatarte.

Zniszczono również miejsca doraźnego pochówku poległych, co nie oznacza, że usunięto z nich ciała.

Buska 9 (róg Nałęczowskiej) - modernizm na Sadybie

Wybitny polski architekt okresu międzywojennego, Romuald Gutt, w latach dwudziestych ubiegłego wieku porzucił styl dworkowy, w jakim realizował swoje projekty na rzecz modernizmu.

Gutt uważał, że naczelną zasadą w architekturze jest funkcjonalność i użyteczność.

W Warszawie znajdziemy kilka dużych realizacji jego projektów: Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa przy Koszykowej 78, Centralna Wojskowa Przychodnia Lekarska "Cepelek" czy Szpital Orłowskiego przy Czerniakowskiej 231, wybudowany jako Siedziba Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Park Skaryszewski

Położony na prawym brzegu Wisły, na Kamionku, oficjalnie park im. Ignacego Paderewskiego, powszechnie zwany Skaryszewskim, powstał blisko 100 lat temu na terenie pastwiska miejskiego zwanego Skaryszewskim. Łączy się to z faktem, że zaplanowano wtedy połączyć dwie strony Wisły mostem na tej właśnie wysokości i park z pewnością bardziej będzie lepiej pasował jako miejsce, na które wyjeżdża się z mostu nazwanego carskim imieniem, niż wypasające się krowy.

Irena Sendlerowa

Oskar Schindler, niemieckim przedsiębiorcy, który uratował swoich żydowskich robotników przymusowych przed zagładą w obozach koncentracyjnych słyszał chyba każdy. Szczególnie po tym, gdy na ekrany kin wszedł film „Lista Schindlera” w reżyserii samego Stevena Spielberga.

Schindler stał się osobą znaną na całym świecie, a ja dzisiaj chciałem przypomnieć postać kobiety, która uratowała 2500 żydowskich dzieci.

Irena Sendlerowa urodziła się w rodzinie patriotycznej – jej pradziadek uczestniczył w Powstaniu Styczniowym za co został zesłany na Syberię. Jej ojciec, Stanisław Krzyżanowski był lekarzem, którego pacjentami było wielu ubogich Żydów.

Jako dziecko Irena wiele czasu spędzała wśród żydowskich rówieśników, w wieku 5-7 lat potrafiła porozumiewać się w jidysz.

Praski Schindler

Wszyscy słyszeliśmy o Oskarze Schindlerze – niemieckim przemysłowcu, który uratował przed zagładą swoich żydowskich pracowników zatrudnionych w jego fabryce w Krakowie.

Warszawa też miała swoich Schindlerów. Jednym z nich był dr inż. Wilhelm Horak, który w czasie okupacji niemieckiej kierował działalnością Monopolu Warszawskiego z ramienia Generalnej Dyrekcji Monopoli w Generalnej Guberni.

Rotunda na Dynasach

Jak pisałem w materiale na temat rotundy przy Karowej, konsekwencją mody z przełomu na XIX i XX wieku na ekspozycje wielkich obrazów – panoram była konieczność budowy obiektów o kształcie rotundy umożliwiająca wystawienia kolejnych dzieł.

W 1894 roku krakowski prawnik, doktor  Henryk Lgocki, miłośnik Tatr, wpadł na pomysł namalowania panoramy gór. Pomysł przedstawił malarzom Włodzimierzowi Tetmajerowi i Wincentemu Wodzinowskiemu.

Eksplozja ciszy -filmowa historia pewnego plutonu.

Ten Pluton był ewenementem na skalę światową. Posiadali jakiś niesamowity szósty zmysł, który pozwolił niemal wszystkim z nich przeżyć piekło Powstania. Niemcy długo nie mogli uwierzyć, że walczyli z nimi… głuchoniemi żołnierze
(www.niezlomni.com)

Rotunda przy Karowej

Gdy dzisiaj w Warszawie ktoś proponuje spotkanie pod Rotundą, nikt nie ma wątpliwości, że chodzi o budynek PKO przy skrzyżowaniu Alej Jerozolimskich z Marszałkowską. W przeszłości jednak miejsce spotkania mogło nie być tak oczywiste.

Na przełomie XIX i XX wieku stała się modna ekspozycja wielkich obrazów, które otaczały widza. By zwiększyć efekt 3D,  przed obrazem tworzono „sztuczny teren” tak, by oglądający miał wrażenie, że bierze udział w przedstawionym przez malarza wydarzeniu. Najsłynniejszą panoramą, do dzisiaj cieszącą się ogromnym powodzeniem, jest Panorama Racławicka, będąca żelazną pozycją wszystkich wycieczek do stolicy Dolnego Śląska.

Bagatela na Bagateli.

Ulica Bagatela powstała na przełomie XVIII i XIX wieku jako droga pomiędzy rogatkami Mokotowskimi i Belwederskimi. Początkowo nosiła nazwę Okopowa.

Około roku 1774 Marcello Bacciarelli, nadworny malarz Stanisława Augusta, zbudował tutaj swoją rezydencję z pawilonem ogrodowym.

W 1818 odkupił ją Szymon Chovot i założył w niej słynną restaurację o nazwie "Bagatela". Wprawdzie restauracja przetrwała tylko trzy lata, ale nazwa przylgnęła do budynku, a około roku roku 1870 przeniesiono ją na na całą ulicę.

Frascati 22 - Czerwony Pałac Branickich

Trzeciego września 1939 roku Francja i Anglia wypowiadają wojnę III Rzeszy. Tłumy rozentuzjazmowanych warszawiaków wiwatują pod ambasadami tego dnia pod ambasadą Wielkiej Brytanii, a następnego – Francji.

O ile większość mieszkańców Warszawy bez problemu wskaże, gdzie przed wojną mieściła się ambasada brytyjska, o tyle wskazanie ambasady francuskiej może nastręczać pewne trudności, a to dlatego, że budynek, w którym się mieściła,  już nie istnieje.

Osiedle Młodych

„Osiedle młodych” w Warszawie znajduje się niedaleko skrzyżowania ulicy Szaserów i Wspólnej Drogi na Pradze Południe. 

Teren ten do 1957 roku należał do wojska (nie bez przyczyny niedaleko powstał szpital wojskowy).

Pod koniec XIX w. w tym rejonie Rosjanie wybudowali fort pod nazwą XIA, nazywany też „Grochów Mały” lub po prostu „Grochów II” i istniał do ok. 1909 roku kiedy to po likwidacji „Twierdzy Warszawa”, został on wysadzony.

Okopowa 49/51 - Pomnik Pamięci Dzieci – Ofiar Holokaustu

Przez mury, przez dziury, przez warty
Przez druty, przez gruzy, przez płot
Zgłodniały, zuchwały, uparty
Przemykam, przebiegam jak kot.

A jeśli dłoń losu znienacka
Dosięgnie mnie kiedyś w tej grze,
To zwykła jest życia zasadzka,
Ty Mamo nie czekaj już mnie.

I tylko jedną troską
Na wargach grymas skrzepł
Kto tobie, moja Mamo
Przyniesie jutro chleb.

Wiersz Henryki Łazowertównej pt. Mały Szmugler.